Alleskunner Roelant Savery

Roelant Savery (1578-1639) was een pionier van vele nieuwe genres in de schilderkunst. Hij schilderde en tekende landschappen, bloemen, dieren, boeren, bedelaars en marktvrouwen. Het Mauritshuis in Den Haag maakte een mooie tentoonstelling over de wonderlijke wereld van Savery. Hij werd geboren in het Vlaamse Kortrijk tijdens de Tachtigjarige Oorlog, vluchtte naar De Republiek en bracht het tot hofschilder bij de Habsburgse keizer Rudolf II in Praag. Met een schetsboek trok Savery naar de bergen van Tirol. De landschappen waren zeer natuurgetrouw, een kabbelende beek, maar ook grillige rotspartijen en spectaculaire watervallen. Terug in de Noordelijke Nederlanden vestigde Savery zich in de Boterstraat in Utrecht. Hij maakte weelderige bloemstillevens en dierstukken met talloze inheemse en exotische dieren. Beroemd zijn de schilderijen van de Dodo, die leefde op het toen nog onbewoonde Afrikaanse eiland Mauritius. Na de komst van de Hollandse zeevaarders en kolonisatie door de VOC stierf de vogel binnen enkele decennia uit.

Roelant Savery’s Wonderlijke Wereld

Vrel, voorloper van Vermeer

Het Mauritshuis in Den Haag heeft een 17de-eeuwse schilder herontdekt. Dertien schilderijen van Jacobus Vrel zijn er te zien: verstilde interieur, straatjes en een landschap met figuren. Ze komen uit het Rijksmuseum in Amsterdam, Lille, Antwerpen, Brussel, Parijs, Hamburg, Wenen en Detroit. Een raadselachtige schilder. We weten zo goed als niets van Vrel. Zo’n vijftig schilderijen zijn van hem bekend. Sommige werken werden in de negentiende eeuw toegeschreven aan Johannes Vermeer of aan Pieter de Hooch. Maar uit recent dendrochronologisch onderzoek, naar de jaarringen op de houten panelen, blijkt dat hij een voorloper is van Vermeer. Eén schilderij is gedateerd met het jaartal 1654. Zijn handelskenmerk is de manier waarop hij zijn schilderijen signeerde. Op een wit papiertje op de voorgrond. Hij signeerde op verschillende manieren, met J.V. , JVrel, en een keertjes met zijn hele naam Jacobus Vreelle. Deze Duitse spelling wijst mogelijk op een verblijf in de grensregio met Duitsland. Misschien kwam hij uit het oosten van het land. De gebouwen in het Straatje met een bakkerij bij een stadsmuur lijken op de 17de-eeuwse Waterstraat in Zwolle. De figuren in de interieurs, meestal dienstmeiden, zijn vaak op de rug te zien. Hij veranderde ook regelmatig details in zijn werken. Zo is in het Straatje met een vrouw op een bank een meisje bij de vrouw uiteindelijk weggelaten. En in een Interieur met een lezende oude vrouw was haar gezicht eerst en profiel weergegeven en is de bontmuts later toegevoegd. Hij is lang niet zo goed als Vermeer. De figuren zijn minder sprekend en Vrel had moeite met het perspectief. Maar de kleine tentoonstelling is toch een echte aanrader. Zeker voor de liefhebbers van Vermeer.

Vrel, voorloper van Vermeer

Topwerken uit Frick Collection

In het Mauritshuis in Den Haag zijn tien Hollandse zeventiende-eeuwse topwerken te zien uit The Frick Collection. Schilderijen uit de beroemde kunstcollectie van de Amerikaanse cokesfabrikant en mecenas Henry Clay Frick (1849-1919) uit New York waren eerder ook al in 2015 te zien. Zijn vroegere woonhuis aan de Fifth Avenue nabij het Central Park werd na zijn dood een museum en wordt op dit moment gerestaureerd. Maar deze tien schilderijen zijn al honderd jaar niet meer in Europa te zien geweest. Een kleine maar unieke tentoonstelling. Landschappen, genrestukken en portretten. Onder meer De soldaat en het lachende meisje van Johannes Vermeer, met op de achtergrond een gedraaide kaart van Holland. Een subliem Rivierlandschap met herder en vijf koeien van Aelbert Cuijp met dat prachtige licht en felle kleuren. Een portret van een man van Frans Hals. Let vooral op de brede toetsen witte verf op het overhemd, de kraag en de manchetten. Een oude vrouw met bijbel is zeer realistisch weergegeven met rimpels in het voorhoofd en smeer onder een nagel. Frick kocht het als een Rembrandt, maar het bleek, zoals de toenmalige directeur van het Mauritshuis Abraham Bredius al had gezien, van diens leerling Carel van der Pluym. En als absolute uitsmijter het zelfportret van Rembrandt. Hij heeft zich afgebeeld als een gevierde schilder in zestiende-eeuwse kostbare goudkleurige kledij en maakte het schilderij in 1658 nadat hij failliet was verklaard. Zijn meest imponerende en ook grootste zelfportret.

Manhattan Masters – Rembrandt and Friends from the Frick NYC